Wielkanoc na Kujawach. Jak dawniej obchodzono to święto?
Jak dawniej obchodzono Wielkanoc na Kujawach? Które tradycje przetrwały do dzisiaj? Odpowiedzi szukamy w Muzeum Etnograficznym w Toruniu.
Sposób w jaki obchodzimy Wielkanoc znacznie różni się od tego jak robili to nasi przodkowie. Dlatego odwiedziliśmy Agnieszkę Kostrzewę, kustosz Działu Folkloru i Kultury Społecznej Muzeum Etnograficznego w Toruniu i pytaliśmy o dawne zwyczaje wielkanocne na Kujawach i o różnice regionalne.
Dawniej większą wagę przywiązywano do przygotowań do Wielkanocy. Ważnym etapem był czas Wielkiego Postu, który dawniej był skrupulatnie przestrzegany – to znaczy, że wtedy wiele osób znacząco ograniczało spożywane posiłki, które często były też skromne. Jeśli chodzi o potrawy spożywane w tym czasie to najczęściej jadło się żur na mące żytniej, ziemniaki z olejem. Z kolei Wielki Piątek to okres ścisłego postu – wtedy ograniczano się na przykład do chleba i wody.
Na wielkanocnym stole mieszkańców Polski nie mogło zabraknąć dawniej – tak jak i teraz – malowanych jajek:
Na Kujawach i północy Polski najczęściej malowano jajka na jeden kolor – to były tak zwane kraszanki
– zaznacza Agnieszka Kostrzewa i dodaje, że:
Dzisiaj mówimy na wszystkie jajka zdobione, że są to pisanki. Nie do końca tak to wygląda, bo pisanka to jajko zdobione techniką pisania, batikową. To jest technika popularna na przykład na Mazowszu, w Małopolsce północnej, gdzie jajko pokrywa się rysunkiem woskowym i później zanurza się w barwniku. Później ściera się ten wosk i tam gdzie on był zostają wzory w naturalnym kolorze skorupki.
Z Poniedziałkiem Wielkanocnym związany jest z kolei zwyczaj zwany śmigusem-dyngusem. Dawniej na Kujawach polewano się wodą, a we wsiach na Pomorzu smagano zielonymi gałązkami po nogach. Ten drugi zwyczaj był kultywowany do okresu międzywojennego. Później coraz częściej wybierano „mokry” śmigus-dyngus.
Kostrzewa mówiła również o ciekawym zwyczaju – tworzeniu dekoracji z piasku:
To były takie dywany – sypało się np. kwiatowe wzory
Interesują Was inne wielkanocne zwyczaje? Aby dowiedzieć się więcej o nich możecie przeczytać nową publikację, o której informuje Muzeum Etnograficzne w Toruniu. W książce Wielkie Święto. O zwyczajach wielkanocnych w Polsce autorstwa Hanny M. Łopatyńskiej przeczytamy o wielkanocnych tradycjach począwszy od Środy Popielcowej, a skończywszy na Wielkanocnym Wtorku.
(KGB)
